Rheolwr Coleg y Cymoedd yn gwireddu breuddwyd gydol oes gyda’i chasgliad cyntaf o straeon byrion

Cyhoeddodd Lois Roberts, sy’n 40 oed ac yn dod o Nelson ac yn rhan o dîm y Gymraeg y coleg ers bron i ddegawd, Cymoedd gyda Gwasg y Bwthyn ar 28 Medi. Mae’r casgliad o 12 stori yn tynnu ysbrydoliaeth o’i bywyd yng nghymoedd De Cymru ac yn dathlu gwytnwch, hiwmor a chryfder y cymunedau lleol. Adroddir y straeon drwy leisiau cymeriadau benywaidd sydd wedi’u gwreiddio yn y tirweddau y mae’n eu hadnabod mor dda.

Mae Lois wedi bod yn angerddol am ysgrifennu ers amser maith ond rhoddodd ei huchelgeisiau creadigol o’r neilltu bron i 20 mlynedd yn ôl i fagu ei theulu ac adeiladu ei gyrfa. Mae ei phenderfyniad i droi yn ôl at ysgrifennu eisoes wedi ennyn llwyddiant mawr – enillodd Ysgoloriaeth fawreddog Emyr Feddyg yn yr Eisteddfod Genedlaethol a derbyniodd fentoriaeth gan yr awdur adnabyddus Lleucu Roberts, a’i chefnogodd ar y daith tuag at gyhoeddi.

Wrth siarad am y garreg filltir, dywedodd Lois: “Roedd ysgrifennu bob amser yng nghefn fy meddwl. Roedd ar fy rhestr bwced i ddod yn awdur cyhoeddedig ryw ddydd, ond aeth bywyd â mi i gyfeiriad gwahanol. Roeddwn i’n arfer ysgrifennu llawer yn fy arddegau a’m ugeiniau cynnar, ond roeddwn i wedi’i roi o’r neilltu i ganolbwyntio ar fy ngyrfa a dechrau teulu.

“Nawr bod fy mhlant yn hŷn, mae gennyf amser i ddychwelyd at ysgrifennu. Cymryd rhan yng nghystadleuaeth yr Eisteddfod yn ddienw oedd fy ffordd o brofi os oeddwn i’n ddigon da. Doeddwn i ddim yn disgwyl ennill felly pan wnes i roedd yn swreal. Rhoddodd y wobr hygrededd ac anogaeth i mi ddal ati, a rhoddodd gweithio gyda fy mentor yr hyder i mi fynd at gyhoeddwyr. Mae’r llyfr hwn yn freuddwyd ac yn deyrnged i’r Cymoedd sydd wedi fy siapio.”

Ychwanegodd: “Mae ysgrifennu yn Gymraeg yn hynod bwysig i mi. Dyma iaith fy mywyd bob dydd, felly roedd yn teimlo’n naturiol adrodd y straeon hyn yn yr iaith maen nhw’n perthyn iddi. Mae llenyddiaeth Gymraeg yn ffynnu, ac rwy’n gobeithio bod fy ngwaith yn dangos bod cyfleoedd i leisiau newydd. Rwyf am annog eraill sydd â sgiliau Cymraeg i ysgrifennu hefyd oherwydd bod gan ein hardal ni gymaint o straeon sy’n werth eu hadrodd.”

Ochr yn ochr â’i gwaith creadigol, mae Lois yn parhau i chwarae rhan allweddol yng Ngholeg y Cymoedd, gan hyrwyddo’r Gymraeg a chefnogi cyfleoedd dwyieithog i ddysgwyr. Cwblhaodd lawer o’i chasgliad cyntaf yn gynnar yn y bore ac mewn eiliadau rhwng cefnogi ei phlant mewn ymarfer pêl-droed a rygbi.

Dywedodd Rachel Edmonds-Naish, Pennaeth Cynorthwyol Dyfodol Cynaliadwy a rheolwr Lois yng Ngholeg y Cymoedd: “Rydyn ni’n hynod falch o gyflawniad Lois. Mae ei straeon yn adlewyrchu ac yn cynrychioli’r cymunedau y mae Coleg y Cymoedd yn eu gwasanaethu, ac mae ei hangerdd am y Gymraeg yn cyfoethogi’r profiad a ddarparwn i’n dysgwyr. Mae’n wych gweld ei chreadigrwydd yn cael ei gydnabod ar lwyfan o’r fath.”

I ddathlu’r cyhoeddiad, bydd Coleg y Cymoedd yn cynnal digwyddiad lansio a darllen arbennig ar y campws ym mis Hydref, gan groesawu cydweithwyr, dysgwyr, teulu, ffrindiau ac aelodau o’r gymuned Gymraeg. Bydd copïau o’r Cymoedd hefyd ar gael yn llyfrgelloedd y coleg.

Gyda’i chyfrol gyntaf bellach wedi’i chwblhau, mae Lois eisoes yn gweithio ar ei phrosiect nesaf, gyda’r gobaith o ysbrydoli eraill ar draws y Cymoedd i ddilyn eu huchelgeisiau creadigol.

Share!